نوشتار حاضر ضمن بررسی مفهوم فرار مغزها و رویکردها و الگوهای حاکم بر این پدیده، به واکاوی علل فرار مغزها در ایران با تاکید بر عوامل سیاسی (حکمرانی نامطلوب و پدیده سیاست زدگی) و ارائه راهکارهایی جهت کاهش این امر پرداخته است. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی و با مراجعه به منابع کتاب خانه ای انجام شده است. در بسیاری از کشورهای در حال توسعه، خروج نخبگان از کشور که معمولا هزینه تربیت آنها بسیار زیاد می باشد، زیان-های غیر قابل جبرانی به آن ها وارد می کند. پدیده فرار مغزها در ایران بنا به دلایل مختلف اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و ... در سال های اخیر فراگیر و گاهاً بحران زا شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که به لحاظ سیاسی، پدیده فرار مغزها حاصل سیاست زدگی و حکمرانی نامطلوب می باشد که خود معلول مداخله امر سیاسی بر روابط اجتماعی است. این موضوع منجر به در اولویت قرار گرفتن منافع شخصی و یا دسته ایِ گروه حاکم شده و به این ترتیب مانع برنامه ریزی و سیاست گذاری منطقی و اصولی می شود. تا زمان حاکم بودن چنین روندی، حکومت از شاخصه های حکمرانی خوب ( شفافیت و پاسخگویی، ثبات سیاسی و عدم خشونت، اثربخشی دولت،کیفیت تنظیم گری قوانین، تامین قضایی، کنترل فساد) فاصله می گیرد که خود پیامدهایی هم چون فرار مغز ها را به دنبال خواهد داشت.

برابر سیاست های کلی خودکفایی دفاعی و امنیتی کشور ابلاغی در 1391، توسعه و تعمیق فرهنگ خودباوری، خودکفایی، نوآوری و خلاقیت در تمام سطوح و ابعاد دفاعی و امنیتی و ترویج نهضت نرم افزاری، تولید و توسعه علوم و فناوری و تحقیقات دفاعی و امنیتی و حرکت در مرزهای دانش با تاکید بر بومی سازی و روزآمدی از وظایف اصلی بخش دفاع کشور هستند. در این امتداد، آموزش عالی در بخش دفاع به عنوان زیربنای اساسی تحقق سیاست های مذکور قابل توجه هستند. بر این اساس، پژوهش حاضر به دنبال تبیین مختصات حکمرانی خوب آموزش عالی در بخش دفاع است. پژوهش حاضر از نظر هدف، کاربردی و از نظر نحوه اجرا، ترکیبی (کیفی و کمی) است. یافته ها نشان می دهند که مشکلات و چالش های اساسی آموزش عالی در بخش دفاع نیازمند اتخاذ رویکردی جامع و فراگیر است که با توجه به مضامین شش گانه حاصل از پژوهش حاضر شامل طراحی و پیاده سازی الگوی بومی حکمرانی خوب آموزش عالی در بخش دفاع، طراحی مجدد ساختار و فراگردهای سازمانی نظام آموزش عالی بخش دفاع، اشاعه فرهنگ تحول گرا در نظام آموزش عالی بخش دفاع، طراحی و پیاده سازی نظام جامع ارزشیابی عملکرد اعضای هیات علمی در بخش دفاع، مدیریت سرمایه انسانی در آموزش عالی بخش دفاع و بازنگری در محتوا و متدولوژی آموزش و پژوهش بخش دفاع در حکمرانی خوب آموزش عالی در بخش دفاع محقق خواهد شد.

با اوج یافتن نقش دانش در عرصه های مختلف، توجه به دانش حکمرانی نظام آموزش برای سیاست گذاری و مدیریت صحیح آن به عنوان بستری برای رشد و پیشرفت جوامع در عرصه های مختلف است. درختواره دانش حکمرانی نظام آموزش و پرورش استان یکی از راه ‏حل‏های مناسب برای سیاست گذاری کلان و راهبری صحیح در انتخاب مدیران آموزش و پرورش آن منطقه به شمار می‏آید. ترسیم دانش حمکرانی برای مدیریت نظام آموزش و پرورش استان، پارادایمی نوین و رویکردی سیستماتیک در حکمرانی نظام آموزش استان خواهد بود و می توان دیدگاه نوینی در نحوه مدیریت آن اعمال نماید. هدف اساسی این پژوهش استخراج و گروه بندی سرشاخه های اصلی دانش مورد نیاز حکمرانی برای مدیریت آموزش و پرورش استان از طریق روش کیفی فراترکیب است. جامعه و نمونه آماری این تحقیق تمام اسناد کتابخانه ای مرتبط با موضوع حکمرانی نظام آموزش در بازه زمانی 1988 تا 2022 است. تمام اسناد نمایه شده در Google Scholar با استفاده از نرم افزارهای Publish or Perish شناسایی شد که در نهایت 27 سند پلایش شده از 680 سند علمی و همچنین کدگذاری 221 کلید واژه اختصاصی از اسناد با نرم افزار MAXQDA Analytics Pro 2020 تحلیل شد. نتیجه این که درختواره دانش حکمرانی برای مدیریت نظام آموزشی استان را با نرم افزار iMindQ بر اساس تحلیل اسناد معتبر علمی در سه سطح اصلی دانش نهادینه سازی ارکان اندیشه ساز آموزش، دانش سیاست گذاری آموزش، دانش معماری مولفه های حکمرانی نظام آموزش استان و هرکدام نیز به چندین سطح فرعی دیگر دسته بندی و ترسیم گردید.

استمرار عرضه خدمات برق به عنوان زیرساخت حیاتی جامعه، نیازمند همکاری و مشارکت طرف تقاضاست و مصرف بی رویه آن و عدم تأمین برق، حیات اقتصادی و اجتماعی جامعه را تهدید می کند. با توجه به قرارگیری حکمرانی در مرکز خط مشی های عمومی، مشارکت ذی نفعان تقاضای برق می تواند منافع بسیاری را در کوتاه مدت و بلندمدت عاید کشور کند. هدف از مدیریت تقاضای برق، صرفه جویی در مصرف انرژی و امکان پاسخگویی به نیاز مدیریت شده خدمات برق در کشور است. به همین دلیل هدف از انجام این پژوهش، طراحی مدل حکمرانی مشارکتی برای مدیریت تقاضای برق در ایران است. روش تحقیق به لحاظ ماهیت داده از نوع کیفی و به لحاظ هدف از نوع توسعه ای و کاربردی است.‏ مشارکت کنندگان در پژوهش را 9 نفر از مدیران و خبرگان عرضه و تقاضای برق کشور تشکیل می دهد که به صورت نمونه گیری هدفمند غیراحتمالی انتخاب شدند و حجم انتخاب آنان بر اساس اشباع نظری تعیین شد. گردآوری اطلاعات از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته عمیق و تجزیه وتحلیل اطلاعات نیز با استفاده از فن تحلیل مضمون از طریق کدگذاری و استخراج شبکه مضامین انجام شد. نتایج به شناسایی شاخص های زمینه سیستم، عوامل مؤثر بر مشارکت، مشارکت، تسهیلگر مشارکت و دستاوردهای مشارکت منجر شد. پیاده سازی مدل تدوین شده در صنعت برق کشور می تواند منافع زیادی از جمله تأمین برق اوج بار، صرفه جویی در هزینه ها، منافع زیست محیطی، صرفه اقتصادی مصرف کنندگان و تعمیم پذیری الگوهای مشارکتی برای حل مسائل عمومی در کشور ایجاد کند.

محدودیت های تامین برق تبدیل به یک مسئله عمومی شده است. در کنار عوامل مربوط به سمت عرضه، وضعیت تقاضای برق به لحاظ میزان مصرف و بهره وری، وضعیت نامطلوبی دارد. با توجه به عدم حاکمیت موثر سمت عرضه بر سمت تقاضای برق و ناکارآمدی روش های حکمرانی بالا به پایین، هدف از این تحقیق، طراحی مدل حکمرانی مشارکتی برای مدیریت تقاضا است. روش پژوهش به لحاظ ماهیت داده، ترکیبی و هدف توسعه ای و کاربردی دارد. مشارکت کنندگان در بخش کیفی را 9 نفر از خبرگان عرضه و تقاضای برق تشکیل می دهد که به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و حجم انتخاب آنان بر اساس اشباع نظری تعیین شد. جامعه آماری در بخش کمی برابر با کارکنان صنعت برق، مصرف کنندگان عمده برق و نهادهای اثرگذار برابر با 384 نفر به صورت تصادفی انتخاب شد. گردآوری اطلاعات از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته عمیق و پرسشنامه بود و تجزیه و تحلیل اطلاعات از طریق فن تحلیل مضمون و معادلات ساختاری انجام شد. نتایج منجر به شناسایی شاخص های زمینه سیستم، عوامل موثر بر مشارکت، مشارکت، تسهیل گر مشارکت و دستاوردهای مشارکت گردید. همچنین نتایج نشان داد؛ زمینه سیستم و عوامل مشارکت بر مشارکت و دستاوردهای مشارکت تاثیر مثبت و معنی داری دارد و تسهیل گر مشارکت، رابطه بین مشارکت و دستاوردهای مشارکت را تعدیل می کند. تاسیس بازار مدیریت تقاضا، نهاد تنظیم گر مقررات مستقل و نهادهای خدمات انرژی محلی از جمله پیشنهادهای نهادی استخراج شده از این تحقیق هستند. پیاده سازی این مدل می تواند منافعی از جمله امنیت عرضه برق بلندمدت، منافع اقتصادی و تعمیم پذیری الگوهای مشارکتی در کشور ایجاد کند.